Chùa
tọa lạc dưới chân núi Trại Thủy, số 20 đường 23 tháng 10, phường Phương
Sơn, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. ĐT: 058.822558, 058.816919.
Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.
Chùa
do Hòa thượng Thích Ngộ Chí dựng trên núi Trại Thủy (xưa còn có tên là
núi con Dơi) vào năm 1886, tên là chùa Đăng Long. Hòa thượng tên Nguyễn
Tâm Văn Nghi, sinh năm 1856, người làng Vinh Điềm, huyện Vĩnh Xương,
tỉnh Khánh Hòa. Ngài viên tịch năm 1935.
Năm 1900, sau một trận bão lớn, chùa bị hư hỏng và dời trên núi xuống địa điểm hiện nay.
Năm
1936, chùa được Hội Phật học Khánh Hòa chọn đặt trụ sở Hội Phật học.
Năm 1940, chùa được Hội trưởng Tôn Thất Quyền và Cư sĩ Võ Đình Thụy vận
động tổ chức trùng tu. Đến năm 1968, chùa lại bị hư hỏng. Từ năm 1971
đến năm 1975, Thượng tọa Thích Thiện Bình đứng ra lo việc trùng tu
chùa. Việc trùng tu mới thực hiện được 60% theo bản vẽ của kiến trúc sư
Võ Đình Diệp.
Điện Phật được bài trí tôn nghiêm. Án chính thờ đức Phật Thích Ca, hai bên có phù điêu Bồ tát Quan Thế Âm và Bồ tát Đại Thế Chí.
Bên
hông trái của chùa có đường lên núi Trại Thủy. Nơi đây, có tôn trí pho
tượng đức Phật Thích Ca do Thượng tọa Thích Đức Minh, bấy giờ là Hội
trưởng Hội Phật học tỉnh Khánh Hòa, và điêu khắc gia Phúc Điền – Bùi
Văn Thêm thực hiện vào hai năm 1964 – 1965. Phật đài cao 24m, đường
kính đài sen 10m, phần tượng Kim thân Phật tổ cao 14m, tư thế tọa
thiền, uy nghi giữa bầu trời. Chung quanh đế Phật đài có hình 7 vị
Thánh tử đạo.
Người dân Nha Trang có câu:
Ai về viếng cảnh Khánh Hòa
Long Sơn nên ghé, Tháp Bà đừng quên
Kim thân Phật tổ nhớ lên
Nhìn ông Phật trắng ngồi trên lưng trời.
Chùa
đã qua các đời trụ trì như sau: Hòa thượng Thích Ngộ Chí (từ 1886 đến
1935), Thượng tọa Thích Chánh Hóa (từ 1936 đến 1957), Thượng tọa Thích
Chí Tín (từ 1957 về sau).
Chùa
hiện đặt văn phòng Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Khánh Hòa, Trường Trung
cấp Phật học tỉnh Khánh Hòa. Hằng ngày, chùa đón tiếp đông đảo Phật tử,
du khách trong nước, nước ngoài đến sinh hoạt, tham quan, chiêm bái.
Chùa Long Sơn là một trong những thắng tích bậc nhất ở miền Trung.