Từ điển phật học
Tuyển tập từ ngữ Phật học thường dùng (Anh-Việt)
Jan - 2002 by Minh Thông, MSc.

» Vi
14/07/2011 20:34 (GMT+7)
Kích cỡ chữ:  Giảm Tăng

Vibhāga (S) Phân bit · Discrimation · Vibhaṅga (S), Vikappa (P), Vibhājya (P) · See Vibhaṅga. · Suy lường tính toán.

Vibhaga-yogā śāstra (S) Phân bit Du già lun · Name of a work of commentary. · Mt trong 5 b lun mà B tát Di Lc t cõi tri Đâu sut giáng xung ging cho ngài B tát Vô Trước.

Vibhājya (P) Phân bit · See Vibhāga.

Vibhājyavāda (P) Phân bit thuyết b .

Vibhājyavadin (P) Phân bit gi · Follower of Vibhājyavāda .

Vibhakti-kārikā (S) Chuyn thanh tng .

Vibhaṅga (S) Kinh Phân bit · The Book of Analysis · Vibhājya (P) · One of the chapters in Abhidhamma Pitaka, dealing with various dhammas. Book of Analysis, one of the seven books of the Abhidhamma · 1- Mt tp trong 7 tp ca b Thng Pháp Tng. 2- Phân bit: S phân tích chia ch các pháp.

Vibhāṣā (S) Tì bà Thi Pht · Name of a Buddha or Tathāgata. · Tên mt v Pht hay Như Lai.

Vibhāṣā-śāstra (S) T bà sa lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vibhāṣāna (S) Hu · T bà xá na · Phép tu chng th nhì trong 3 phép tu: định, hu, x. Ch t bà xá na bao hàm sáu nghĩa (theo kinh Niết bàn): chánh kiến, liu kiến (thy rõ), năng kiến (thy được), biến kiến (thy khp), th đệ kiến (thy ln lượt t trước ra sau), biết tướng kiến (thy các tướng mt cách phân bit).

Vibhatanha (S) ái luyến s vô sanh · Desire for non-existing · One of the three desires (tanhas): desire for pleasure of senses, desire for existing, desire for non-existing. · Trong tam ái: ái luyến lc trn (kamatanha), ái luyến đời sng (bhavatanha), ái luyến s vô sanh (vibhavatanha).

Vibhāvana (S, P) Thin tri.

Vibhāva-taṇhā (P) Hy ái .

Vibhāva-tṛṣṇā (S) Hy ái · Vibhāva-taṇhā (P) .

Vibhaya (S) Bin .

Vibhisana (S) B uý · Fear · S hãi.

Vicāra (S) T · Investigation · Vicāra (P), Vicaya (P) · Tâm sát, Trch · Sustained thinking or discursive thinking. In meditation, vicāra is the mental factor that allows one's attention to shift and move about in relation to the chosen meditation object. Vicāra and its companion factor vitakka reach full maturity upon the development of the first level of jhāna. · Quán sát s lý vi tế.

Vicaya (P) T · See Vicāra.

Vicikicchā (P) Nghi · Doubt · Vicikitsa (S) · Hoài nghi · See Sanyojanas. · Nghi hoc chánh pháp.

Vicikitsā (S) Nghi kết · Doubt · Vicikicchā (P), Vichikitsā (S) · Nghi hoc, H nghi · Septic. · Tâm do d, không quyết định. Mt trong Thp s. Mt trong ba mi trói buc mà người đạt qu Tu đà hườn có được là dt hết lòng h nghi vào chánh pháp, chánh lý.

Vicikitsā-āvaraṇa (S) Nghi cái · Lòng nghi ng che lp tâm hành gi, không th khai phát được.

Vicikitsā-samyojana (S) Nghi kết .

Vicishtachritra (S) Thượng hnh B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Vicvamitra (S) T xa mt đa la · Siddharta's tutor. · Thy dy ca Thái t Tt đạt Đa.

Vidarśana (S) Th hin .

Videba (S) Vi-đê-ba · A city in North Indian in the VII B.C.E. Now it's called Sahet Mahet on the right of Rapti river. · Thành ph Bc n thế k th 7 trước C.N. nay là Sahet Mahet hu ngn sông Rapti.

Videha (P) Thng Thn Châu · Pūrvavideha (S), Pubbavideha (P) · Đông Tì Đề Ha châu, Đông Đại châu · Name of a realm. · 1- Mt trong 2 Trung châu ca Đông Thng Thn châu. 2- T đề ha, tên mt vương quc n độ có chng tc tên bt k (Vrji).

Vidhi (S) Nghi qu · Qui định tế l.

Vidhya-rāja (S) Minh vương · Name of a deity · Tên mt v thiên.

Vidhya-vajni (S) Minh Phi · Name of a deity · Các tôn v trong Mt giáo thường th hin các tướng n để nhiếp th chúng sanh.

Vidyā (S) Minh · Higher knowledge · Vijjā (P) · Clear knowledge; genuine awareness; science (specifically, the cognitive powers developed through the practice of concentration and discernment). · Sáng, giác ng, trái nghĩa là vô minh Avidya, có 5 th minh: thinh minh - công xo minh - y phương minh - nhân minh - ni minh.

Vidyābhadrā (S) Minh Hin · Name of a monk. · Tên mt v sư.

Vidyācaraṇa (S) Minh Hnh Túc · One of the ten epithets of the Buddha.

Vidyācaraṇa-sampaa (S) Minh Hnh Túc · Knowledge-conduct-perfect · Vijjācara-ṇa-sampanna (P) · See Vidyā-caraṇa. · Tc Tam minh (Thiên nhãn, Túc mng, Lu tn) và hành nghip ca Thân khu đếu viên mãn. Mt trong 10 Pht hiu.

Vidyādhara (S) Minh Trì · Trì minh, Đái trí.

Vidyādhara-abhiṣeka (S) Trì Minh quán đảnh .

Vidyādhara-piṭāka (S) Trì Minh Tng · Đái trí tng kinh · Trong Đà la ni kinh.

Vidyāmatra-siddhi-śāstra-kārikā (S) Duy thc lun · Name of a work of commentary · B Lun cho cái thc là đáng k. B này do Ngài Thiên Thân B tát được ngài Di Lc B tát h tr son nên vào thế k th 5. Thế k th 7, ngài Huyn Trang dch ra ch Hán.

Vidyāmātrasiddhi-tridaśa-śāstra-kārikā (S) Duy thc Tam thp lun tng · Written by Vasubandhu. · Do ngài Thế Thân biên son.

Vidyāmātra-vīmśātī-śāstra (S) Duy thc nh thp lun · Written by Vasubandhu. · Do ngài Thế Thân biên son.

Vidyā-nirdeśa śāstra (S) Hin thc lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vidyāpuruṣa (S) Bc trí gi .

Vidyārāja (S) Minh Phi · Name of a deity . · Tên mt v thiên.

Vidyā-ṣaḍaksari (S) Lc t đại minh chú .

Vidyottama (S) Minh Vương Chí Cao B tát · Kim Cang Minh Vương B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Vidyuddeva (S) Đin thiên B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

View turbidity Kiến trược .

Vighna (S) Duy để nan · Vit Nan · Name of a monk. · 1- Mt v Sa môn theo ngoi đạo, sau qui y Pht, đời Tam quc sang Trung hoa dch kinh ti thành Kiến nghip. Năm 224, ngài dch xong b Pháp cú và Udanavarga. 2- Vit Nan: tên mt người nhà giàu có tánh bn sn ti thành Ba la ni.

Vighnantaka (S) Hàng Phc Chn Động Gi · Vĩ cn nan đắc ca vuơng · Mt trong Thp Phn n vương.

Vigraha-vyāvartanī-vṛtti (S) Hi tránh lun thích · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vihāra (S) Tnh xá · Monastery · (S, P), Tarama (S); Samgharama (S) · Tăng già lam, Tăng viên, Đại t · = đại t, là ngôi nhà thanh tnh nơi các sư hc đạo và tham thin. Ngoài K th cp cô độc là tinh xá do ông Cp cô độc mua cúng dường giáo hi, còn có nhng tinh xá khác ca vua quan cúng dường đức Pht vào thi y như: - Trúc lâm Tinh Xá gn thành Vương xá do vua Tn bà sa la cúng dường. - Ni câu đà Tinh xá, gn thành Câu t la v, là quê hương ca Pht. - Tinh xá Ghosavati-arama gn thành Câu đàm di. - Tinh gn ao Nhĩ hu thành T xá ly - Tinh xá Đông viên phía đông thành Vương xá. - Lc dã Tinh xá gn thành Ba la ni.

Vihārapāla Th d · The keeper of the temple · Người coi chùa.

Vihiṃsa (S) Hi · Harmfulness · Hiṃsa (S) · Làm tn não người khác. Mt trong 10 tiu tùy phin não.

Vihiṃsa-saṃjā (S) Sát hi tưởng .

Vihiṃsati (P) Độc ác · Hiṃsati (S) · See Hiṃsati.

Vijani (P) Pht trn · See Vyajana.

Vijaya sutta (P) · Sutra on Victory · Name of a sutra. (suttan I.11), (SN V.4) · Tên mt b kinh.

Vijiānakāya-śāstra (S) Thc thân túc lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vijita (P) Vijita · Mt trong 100 v Độc Giác Pht đã trú trong núi Isigili.

Vijjā (P) Minh · See Vidyā.

Vijjā-bhagiya sutta (P) · Sutra on A Share in Clear Knowing · Name of a sutra. (AN II.29) · Tên mt b kinh.

Vijjācaraṇa-sampaa (P) Minh Hnh Túc · Consummate in knowledge and conduct; accomplished in the conduct leading to awareness or cognitive skill. An epithet for the Buddha.

Vijjāna sutta (P) · Sutra on Consciousness · Name of a sutra. (SN XXVII.3) · Tên mt b kinh.

Vijjavimutti (P) Minh gii thoát .

Vijjiputta (S) Bt Trí t kheo · Name of a monk · Tên mt v sư.

Vijāna (S) Thc · Consciousness · Viaṇa (P) · See Pratityasamutpada. · Trong ngũ un (sc, th, tưởng, hành, thc) và Thp nh nhân duyên.

Vijāna-ahara (S) Thc thc · Viāṇa-ahara (P) · Ly tinh thn làm thc ăn.

Vijāna-dhātu (S) Thc gii · Viāṇa-dhatu (P) · Element of consciousness, comprising all cittas.

Vijānakāyapada (S) Thc Thân Túc Lun · Name of a work of commentary. · Do Ngài Đề Bà Thiết Ma son.

Vijāna-matra-siddhi-trimśātī-śāstra-kārikā (S) Duy thc tam thp lun tng · Tam thp duy thc, Thành duy thc lun · Name of a work of commentary. · Sách ghi 30 bài tng lun v duy thc. Trong y 24 bài nói v tướng duy thc, 1 nói v tánh duy thc, 5 nói v v duy thc. Sách do Ngài Thiên Thân son, ngài Huyn Trang dch ra ch Hán.

Vijānanantyayatana (S) Thc vô biên x · Name of a realm. · Tên mt cõi gii.

Vijānanantyayatana-Samādhi (S) Thc vô biên x định · Vô biên thc x gii thoát, Vô biên thc x định, Thc vô biên x định.

Vijāna-skandha (S) Thc un · Aggregate of consciousness · rnam shes kyi phung po (T) Viāṇa-kkhandha (P) · See Paca-skandha.

Vijānavāda (P) Duy thc tông · Viāṇ-avāda (P) · Another name for the Cittamatra school.

Vijapti (S) Biu th .

Vijaptimātra (S) Duy thc · Prajāp-timātra (S) · See Prajāptimātra.

Vijāptimātra-siddhi-śāstra (S) Thành duy thc lun · See Vijnāptimātrata-siddhi-śāstra.

Vijāptimātratā (S) Duy thc .

Vijnāptimātrata-siddhi-śāstra (S) Thành duy thc lun · Written by Dharmapala. · Do ngài Pháp H biên son.

Vijāptimātratā-siddhi-triṃśika-bhāṣya (S) Duy thc tam thp tng thích · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vijāptimātratā-siddhi-triṃśika-śāstrakā-rikā (S) Duy thc Tam thp lun tng · See Vijānamatra-siddhi-trimśātīśāstra-kārikā.

Vijāpti-tathatā (S) Duy thc chân như · Liu bit chân như, Duy thc như · Ch quán trió ca Vô lu duy thc.

Vikalpa (S) Phân bit · Discrimination · Vikappa (P) · See Vibhāga.

Vikalpana (S) Tnh thí · S b thí trong sch.

Vikalpapratyaya (S) Phân bit duyên · Conditions of discrimination .

Vikalpa-vivikta-dharma (S) Vô s hu vng tưởng tch dit pháp .

Vikappa (P) Phân bit · See Vikalpa, Vibhāga.

Vikappana (P) · An arrangement whereby an item not in use is placed under shared ownership.

Vikara (S) Biến dch · Transformation .

Vikkhambana (S) · Suppression .

Vikramāditya (S) Siêu Nht Vương .

Vikramaśīla (S) Siêu Gii · Name of a monk. · Tên mt v sư.

Vikranta (S) Dũng Kin B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Vikrinitadhista (S) Thn biến gia trì · Vì giáo hóa chúng sanh, B tát th hin đủ các loi biến hóa, không th nghĩa bàn.

Viksa-mūla (S) Th h ta · Rukkha-mula-senasana (P) .

Viksepta (S) Tán lon .

Viksepta-citta (S) Tâm tán lon .

Vikurvana (S) Thn biến .

Vilaksa (S) Ưu · A du ca, Tt lc xoa, Tt thích xoa · The tree under which Siddharta was born. · Pht ra đời dưới gc cây này.

Vilamba (S) T lam bà La sát n · Ly kiết La sát n · Name of a deity. · Tên mt v thiên.

Vilincivatsa (S) · Vasubandhu's younger brother, who is said to have reached Arhatship.

Vilokita-murdha-samādhi (S) Quán đảnh Tam mui .

Vimala (S) Vô cu · Unstained · Tnh · 1-tnh, thanh tnh 2-Vô cu Tôn gi, đại đệ t ca đức Pht, T ma la, Vô cu tôn gi (tên mt La hán đệ t đức Pht). 3- ly cu địa: địa v th hai trong mười địa vi tu hành ca B tát, đứng sau Hoan h địa.

Vimala-bhūmi (S) Ly cu địa · Immaculate Stage · See Dasabhumika.

Vimaladatta (S) Tnh Đức phu nhân · Tin thân ca Quang chiếu trang nghiêm tướng B tát trong hi Pháp hoa, v vua Diu Trang Nghiêm.

Vimaladatta-samādhi (S) Tnh đức Tam mui · Mt trong nhng phép tam mui ca chư B tát và chư Pht. Mi đức Pht hay B tát đều đắc vô lung phép tam mui.

Vimalagarbha (S) Tnh tng Như lai · Tnh tng Tam mui, Tnh Tng B tát · Name of a Buddha or Tathāgata. · 1- Mt trong nhng phép tam mui ca chư B tát và chư Pht. Mi đức Pht hay B tát đều đắc vô lung phép tam mui. 2- Tnh Tng: Tên mt v hoàng t con vua Diu Trang nghiêm thơi Vân Lôi Âm Túc Vương HoaTrí Pht, bõ ngôi theo Pht tu trì mà thành đạo. Pht hiu ca Dược Thượng B tát.

Vimalagarbha-samādhi (S) Tnh tng Tam mui .

Vimalakīrti (S) Duy ma Ct · Duy ma la ct, Duy ma cư sĩ, Vô cu xưng, Duy ma, Tnh Danh. · See See Vimalakīrti-nirdeśa sūtra · (Vimala= vô cu, tnh; Kirti: danh, xưng). Tên mt trưởng gi thành T xá ly, đệ t ti gia ca Pht, giàu có, đa văn, qung kiến, thông đạo lý, bin tài hơn hn các hàng Thanh văn, B tát. Ngài là mt v c pPht hiu là Kim Túc Như lai, hin thân cõi ta bà để ng h Pht Thích ca hong dương Pht pháp.

Vimalakīrti-nirdeśa sūtra (S) Kinh Duy ma ct · Kinh Tnh Danh, Duy Ma Ct s thuyết Kinh, Bt Kh tư ngh gii thoát Kinh · Vimalakīrti, a Sanskrit word, means undefiled and pure reputation. Vimalakīrti was said to be a native of Vaisali, and an upasaka (not a monk) to assist Shakyamuni to preach and cross over the human beings. The Sutra is the record of interesting conversation between Vimalakīrti and Manjusri Bodhisattva regarding the understanding of One Buddha Vehicle. · Kinh có 14 phm gm thành 3 quyn. Bn chánh bng tiếng Phn do Ngài Cưu ma la thp dch ra ch Hán vào thế k th 5.

Vimalaksa (S) Vô cu nhãn sư · Ti ma la xoa pháp sư.

Vimalamitra (S) Vô cu hu lun sư · Tì mt la mt đa la.

Vimalanetra (S) Tnh Thân Như Lai · Tnh Nhãn Như Lai · Name of a Buddha or Tathāgata. · Tnh Nhãn hoàng t: Tin thân ca Dược Vương B tát, mt v hoàng t con vua Diu Trang nghiêm thi Vân Lôi Âm Túc Vương HoaTrí Pht b ngôi theo Pht tu trì và thành đạo.

Vimalanetra-Buddha (S) Tnh Thân Pht · See Vimalanetra.

Vimalanirbhāṣā (S) Tnh quang.

Vimalaprabhā (S) Tnh quang minh.

Vimalaprabhā-samādhi (S) Tnh quang minh Tam mui · See Vimalaprabhā.

Vimalasvabhāva (S) Thiết vi · Sumeru (S) · Tu di sơn.

Vīmaṃsā (S, P) Quán · Visualization.

Vīmamsaka-suttam (P) Kinh tư sát · Name of a sutra. · Tên mt b kinh.

Vīmaṃsā-samādhi (S) Quán thn túc · (S, P) · See Iddhipāda.

Vimāna (S) Thiên cung s · See Vimana-vathu · Gi tt ca Vimnavatthu.

Vimānavatthu (P) Chuyn thiên cung · Stories of the Mansion · Vimana (P) · T ma na, Thiên cung s · One of 15 chapterrs in Khuddaka Nikaya, a colleciton of stories on heavenly rebirths. · Mt trong 15 tp ca b Tiu b kinh, gm nhng truyn tái sanh cõi tri.

Vimatisamudghatin (S) Tr nghi ý .

Vimikti-jāna-darśana-skandha (S) Gii thoát tri kiến thân · One of the Asamasana Panca-skandha · Trong ngũ phn pháp thân.

Vimokkha (P) Gii thoát · See Vimoksa.

Vimokkha-dvāra (S) Gii thoát môn · See Vimokṣa-dvāra.

Vimokṣa (S) Gii thoát · Emancipation · Vimutta (P), Vimokkha (P), Vimutti (P), Vimukti (S) · Mc xoa, Độ thoát · Deliverance, Liberation. · Thoát khi ràng buc sanh t ca thế gian.

Vimokṣa-dvāra (S) Gii thoát môn · Vimokkha-dvāra (P) .

Vimokṣa-mārga śāstra (S) Gii thoát đạo lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vimokṣatraya (S) Tâm gii thoát · Vomokkhattaya (P) · Including: Śūnyatā, Animitta, Apraṇihita (Emptiness, Formless-ness, Desirelessness) · Là tâm: Không, Vô tướng, Vô nguyn.

Vimśātīkā-kārikā (S) Duy Thc Nh Thp Lun Tng · Name of a work of commentary · Tên mt b lun kinh.

Vimśātīkā-vijāptimātrata-siddhi (S) Duy thc thp nh lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Viṃśikā-vijāptimātrata-siddhi-kārikā (S) Duy thc nh thp tng · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vimukti (S) Gii thoát · See Vimoksa.

Vimukti-āvaraṇa (S) Gii thoát chướng · Định chướng.

Vimukti-mārga (S) Gii thoát đạo .

Vimukti-rasa (S) Gii thoát v .

Vimuktisena (S) Gii thoát Quân .

Vimukti-skandha (S) Gii thoát thân · Vimuti-kkhanda (P) · Gii thoát un, Gii thoát chướng · One of the Asamasana Panca-skandha · Trong ngũ phn pháp thân.

Vimuti-kkhanda (P) S gii thoát · See Vimukti-skandha.

Vimutta (P) Gii thoát · See Vimoksa.

Vimutti (P) Gii thoát · See Vimoksa.

Vimutti sutta (P) Kinh buông x · Sutra on Release · Name of a sutra. (AN II.30) · Tên mt b kinh.

Vimutti-kkhanda (P) S gii thoát .

Vimutti-sukha (S) Hnh phúc ca s gii thoát .

Vina sutta (P) · Sutra on The Lute · Name of a sutra. (SN XXXV.205) · Tên mt b kinh.

Vinataka (S) Kin D · T na đa ca, Chướng ngi · Mt trong 8 núi ln bao quanh núi Tu di. Núi này cao 600 do tun.

Vinaya (S) Lut · Book of Discipline for the monks · 'dul ba (T) · Tì ni, Lut tng, T ni da · B Lut tng gm 12 vn bài tng.

Vinaya-piṭāka (S) Lut tng · Dulva (T) · T ni da tng, Tì ni tng · Mt trong tam tng kinh đin: Kinh tng- Lut tng- Lun tng.

Vinaya School (P) Lut Tông · Emphasizes the monastic discipline founded by Tao Hsuan of the Tang Dynasty in China. · Tên mt tông phái.

Vinayadhara (P) Lut sư · Trì lut gi · Nhà sư tinh thông lut tng ca Pht giáo.

Vinayaikottara (S) Lun Nht · Mt trong hai phn Ph lc ca Tng Lun.

Vinayaka (S) Chướng ngi thn · Tì na d ca thiên, Thường tùy ma · V ác thn thường theo người gây ác nn.

Vinayaksudrakavastu (S) Lut tp thiên · Mt phn trong Lut tng ca Căn bn Hu b.

Vinaya-samukase (S) T-ni-da Ti thng Pháp Thuyết · Name of a work of commentary · Tên mt b lun kinh.

Vinaya-vastu (S) Lut Thiên · Kin độ · Mt phn trong Lut tng ca Căn bn Hu b.

Vinaya-vibhāṣā (S) T ni da T bà sa · Có 100.000 bài tng để gii thích Lut tng.

Vinirbhoga (S) Ly suy k kiếp · Oai Âm Vương Pht, Đức Pht thi quá kh, k kiếp ca Ngài tên là Ly suy, cõi ca Ngài là Đại thành, cũng là k kiếp Thường Bt Khinh B tát xut hin.

Vinirnita-piṭāka śāstra (S) Quyết định tng lun .

Viniscita-karman (S) Định nghip .

Vinītaprabha (S) Điu Phc Quang · Name of a monk. · Tên mt v sư.

Vinitaruci (S) Tì Ni Đa Lưu Chi · Dip H thin phái, Tì Ni Đa Lưu Chi thin phái · Name of a monk. · Năm 574 qua Trung hoa, không may gp nn Châu vũ, đến H nam gp t Tăng Xán, được truyn tâm n. Năm 580 qua Vit nam tr trì chùa Pháp vân. Ngài là t Thin tông đờI th nht ca VN. Năm 594 Ngài truyn cho Pháp Hin. Pháp h này truyn 28 đời t 626 đến 1216.

Viāṇa (P) Thc · Consciousness · Vijāna (S) · Trong ngũ un: sc, th, tưởng, hành, thc.

Viāna-ahara (P) Thc thc · See Vijāna-ahara.

Viānacayatanam (P) Vô biên thc x thiên · Sphere of infinite consciousness .

Viāna-dhātu (P) Thc gii · See Vijnana-dhatu.

Viāna-khandha (P) Thc un · The aggregate of consciousness.

Vipacyi (P) T bà thi Pht · Xem Vipasyin.

Vipāka (S) D thc · Result · Qu báo.

Vipāka-sutta (P) D thc kinh · Sutra on Results · Name of a sutra. (AN VIII.40) · Tên mt b kinh.

Vipākabuddha (S) Báo ng Pht · Báo sinh Pht · Name of a Buddha or Tathāgata · Tên mt v Pht hay Như Lai.

Vipāka-citta (S) D thc tâm · Citta which is the result of a wholesome deed or an unwholesome deed.

Vipāka-hetu (S) D thc nhân · Nghip thin ác có kh năng đưa dến qu báo vui kh trong ba đời. Nhân ca qu d thc.

Vipākaphala (S) D thc qu · One of the Panca phalani. · Mt trong ngũ chng qu (đẳng lưu, d thc, ly h, sĩ dng, tăng thượng qu); qu báo thành thc, chín mui. Qu báo do nhân d thc chiêu cm.

Vipakāvaraṇa (S) D thc chướng · Qu báo do nghip xu quá kh khiến không th nghe pháp tu hành.

Vipākavatta (S) D thc qu · Phase of resultants .

Vipāka-vedaniyata (S) D thc th .

Vipāka-vijāna (S) D thc thc · A li da thc.

Vipakse-asattvam (S) D phm biến vô tánh .

Vipallasa (S) · Perversions: perversion of perception ; perversion of thought ; perversion of views .

Vipallasa sutta (P) · Sutra on Perversions · Name of a sutra. (AN IV.49) · Tên mt b kinh.

Vipallasas (S) · Perversions. Three kinds: sanna perversion of perception, citta of thought, diṭṭhi of views.

Vipariṇāma (S) Hoi .

Vipariṇāma-dukkhata (S) Hoi kh · Dukkha due to change · See Tisro-dukkhatah .

Viparita (S) Điên đảo · Viparyasa (S) .

Vipariyāya (P) Điên đảo · See Viparyāsa.

Vipariyesa (P) Điên đảo · See Viparyāsa.

Viparyāsa (S) Điên đảo · Vipariyāya (P), Vipariyesa (P) · Đảo kiến, Mê lm · See Viparita.

Vipassanā (P) Minh sát tu · Insight meditation · Shi nay (T); Vipaśyanā (S), lha tong (T) · Ni quán, Ni quán thin, Thin Minh sát · Intuitive cognition of the three marks of existence (trilakshana), namely, the impermanence (anitya), suffering (duhkha), and no-self (anatman) of all physical and mental phenomena. In Mahayana Buddhism, vipassana is seen as analytical examination of the nature of things that leads to insight into the true nature of the world-emptiness (shunyata). Such insight prevents the arising of new passions. Vipassana is one of the two factors essential for the attainment of enlightenment (bodhi); the other is shamatha (calming the mind).

Vipassanā-bhāvana (S) Thin Ni quán · Insight-meditation .

Vipassanupakkilesa (S) · Corruption of insight; intense experiences that can happen in the course of meditation and can lead one to believe that one has completed the path. The standard list includes ten: light, psychic knowledge, rapture, serenity, pleasure, extreme conviction, excessive effort, obsession, indifference, and contentment.

Vipassi (P) T bà Thi Pht · See Vipaśyin.

Vipassin-buddha (P) T bà Thi Pht · See Vipaśyin.

Vipaśyanā (S) Quán · Vipassanā (P) · T bà xá na, Quán chiếu, Minh sát tu · Còn dùng ch pháp thin Ni quán.

Vipaśyanā meditation Thin Minh sát · See Vipassanā.

Vipaśyanā Sukhāvatīvyūha sūtra (P) · It is one of the main sutra for Pure Land Sect. The Sutra indicates that the Pure Land of Amitabha Buddha is one of the Buddha Lands. It also describes how to be born in the Pure Land through the Sixteen Contemplations. Therefore, the Sutra is also called "Sixteen Contemplations Sutra". · Tên mt b kinh. Tên mt b kinh.

Vipaśyin (S) T bà Thi Pht · Vipacyi (P), Vipassi (P), Vipassin-buddha (P), Vipaśyin-buddha (S) · The first of the eight Buddhas of the past and future. Name of a Buddha or Tathāgata. · V Pht th 998 trong mt ngàn đức Pht trong k kiếp va qua, thuc Trang nghiêm k kiếp. Ngài dy: 'Kiên nhn mà chu nhng s thng m, y là gii đầu tiên mà chư Pht đã ban ra. Bc xut gia mà còn hn gin người khác thì không đáng mang tên là bc xut gia vy.' Trong Hin Kiếp (đại thiên niên kiếp) này, đức Ca la ca tôn đại Pht là Pht th nht, đức Kim Tch Pht là Pht th nhì, Ngài T bà Thi Pht là Pht th ba, đức Thích Ca là Pht th tư, đức Di Lc là Pht th năm.

Vipaśyin-buddha (S) T bà Thi Pht · Vipassin-buddha (P) · See Vipaśyin .

Vippayutta (S) · Dissociated from.

Vipra (S) D ngôn · Mượn li ca người do thn ch định để nói ý ca thn.

Vipulakāya-Tathāgata (S) Qung Bác thân Như Lai · Name of a Buddha or Tathāgata · Tên mt v Pht hay Như Lai.

Viradja (S) Ly cu · Cõi gii ca Hoa Quang Như Lai Pht, Pht v lai, hu thân ca ngài Xá li Pht, k kiếp ca ngài là Đại Bo trang nghiêm vì có vô s B tát đều đồng hiu Đại Bo.

Virāga (S) Ly nhim · Dispassion · Ly dc, Ly tham.

Virāgata (S) Ly ái luyến .

Virani (S) Nan độ · Tên mt con sông, có nghĩa khó qua.

Vīrasena (S) Dũng quân vương · Tì la tin na.

Virati (S) Chay tnh · Abstinence · Kiêng, chay.

Virecana sutta (P) · Sutra on A Purgative · Name of a sutra. (AN X.108) · Tên mt b kinh.

Viriya (P) Tinh tn · (S, P), Vīrya (S) · See Vīrya. · Mt trong ngũ căn, ngũ lc.

Viriya-bala (P) Tinh tn lc · See Vīrya-bāla.

Viriya-pārami (P) Tinh tn Ba la mt · See Vīrya-pāramitā.

Viriya-pāramitā (P) Tinh tn Ba la mt · Perfection of Energy · Tì lê gia Ba la mt.

Viriyarabdhi(ka) (S) Thường Tinh Tn B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Viriya-samādhi (P) Cn thn túc · See Virya-samādhi.

Viriyayaṅga (S) Tinh tn giác chi · One of Seven factors that lead to enlightenment. · Mt trong Tht giác chi.

Virtue Công đức · Merit · Khác vi phước đức (merit), công đức là kết qu ca nhng hành động và người to tác để t ci hoá mình và ngươi khác do đó mà phước đức vượt ngoài phm vi sanh t.

Virtue of Samantabhadrā · Since Samantabhadra represents the bodhisattva practice, all bodhisattvas follow his virtue to accomplish the Buddhist practices.

Virtues of Mahāsattva Samantabhadrā · See virtues of Samantabhadra.

Virūdhaka (S) Trì Quc thiên vương · T lưu ly, Lưu ly vương, Thích ca vương, T Lâu Lc Xoa vương · Name of a realm. · 1- Mt trong 4 cõi dc gii ca T thiên vương thiên: Trì quc thiên vương (đông), Tăng trưởng thiên vương (nam), Qung mc thiên vương (bc), Đa văn thiên vương( bc). 2-Tên mt trong 4 v T thiên vương. 3-Vua T Lưu Ly, cùng cha khác m vi K Đà Thái t, giết chết K Đà Thái t.

Virūpakkha (P) Qung Mc Thiên vương · Virūpākśa (S) · See Virupaksa.

Virūpakśa (S) Qung Mc Thiên vương · Virupakkha (P) · Name of a realm. · Mt trong 4 cõi dc gii ca T thiên vương thiên: Trì quc thiên vương (đông), Tăng trưởng thiên vương (nam), Qung mc thiên vương (bc), Đa văn thiên vương( bc).

Vīrya (S) Tinh tn · Energy · Vayama, Viriya (P) · Persistence; energy. One of the ten perfections (paramis), the five faculties (bala; = bodhi-pakkhiya-dhamma), and the five strengths/dominant factors (indriya; = bodhi-pakkhiya-dhamma). · 1- Tinh tn thì tr được gii đãi. Hành tinh tn pháp thì phi: - Tinh tn lánh xa phin não, ti li và vic d khi chưa phát khi. - Tinh tn lướt khi phin não, ti li khi đã phm. - Tinh thn rng m đức lành chưa có. - Tinh tn duy trì, tăng trưởng đức lành hin có. 2- Cn: Tâm dũng mãnh tu thin dt ác. Mt trong tht b đề phn: ý, phân bit, tinh tn, kh, y, định, h.

Vīrya-bāla (S) Tinh tn lc · Viriya-bala (P) · See Paca-bālani.

Vīrya-pāramitā (S) Tinh tn Ba la mt · Viriya-pārami (P) · T lê da Ba la mt, Phm B đề tâm Tinh tn Ba la mt đa · Mt trong Thp Ba la mt. Tn ti chng ngng, liu b thân mng vì đạo. Nóipháp ti thng khiến người nghe được ti cõi Chánh giác. Mt trong sáu ba la mt tc là sáu phương pháp đạt giác ng, gm: - dana-paramita: b thí ba la mt - sila-paramita: gii hnh ba la mt - ksanti-paramita: nhn nhc ba la mt - virya-paramita: tinh tn ba la mt - dhyana-paramita: thin định ba la mt - prajna-paramita: bát nhã ba la mt.

Virya-samādhi (S) Cn thn túc · (S, P), Viriya-samādhi (P) · See Iddhipāda.

Virya-saptabodhyaṅga-samādhi (S) Tinh tn giác phn Tam mui · Mt trong Tht giác phn Tam mui. (Xem Saptabodhyanga-Samadhi).

Viryendriya (S) Tn căn · Mt trong 5 căn vô lu (Tín, tn, nim, định, hu).

Viśākhā (S) Đại Mãn · T xá khư, Thin Chi, Lc Mu · 1- Mt bà lão tu ti gia thành Xá li. Trong hàng n tu ti gia thi Pht ti thế, bà T xá khư là người có công ln hơn hết. 2- Mt trong D xoa bát đại tướng: Bo Hin, Mãn Hin, Mt Ch, Oai Thn, ng Nim, Đại Mãn, Vô t lc, Mt Nghiêm. 3- Thin Chi: M ca Câu lưu tôn Pht lúc chưa xut gia.

Visakhuposatha sutta (P) · Sutra to Visakha on the Uposatha · Name of a sutra.(AN VIII.43) · Tên mt b kinh.

Visaṃdhi (S) Liên kết · Intermediate point .

Visamtika śāstra (S) Nh thp duy thc lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Visamyogā (S) Ly dit · Ly h, Trch dit vô vi · Đon tr phin não, xa lìa s trói buc ca tt c các pháp hu lu.

Visamyogā-phala (S) Ly h qu · One of the Panca phalani. · Mt trong ngũ chng qu (đẳng lưu, d thc, ly h, sĩ dng, tăng thượng qu).

Visankara dhamma (P) · Unconditioned dhamma (reality) .

Visata (S) Bt chánh · Không ngay thng.

Visaya (P) Trn · See Viśaya.

Viśaya (S) Trn · Dust · Visaya (P) · = bi, dơ. Trong Ngoi lc nhp, ngoi trn, Ni lc nhp, ni trn. Trn là bi. Lc trn hay lc ngoi nhp là sáu cnh bi dơ có th ô nhim thân tâm như: sc, thanh, hương, v, xúc, pháp. Còn có ngũ trn: sc, thanh, hương, v, xúc có th làm nhơ bn ngũ căn: nhãn, nhĩ, t, thit, thân.

Visesa (P) D · D cú nghĩa, Cá bit tính · D cú nghĩa là m trong Lc cú nghĩa, còn gi là Bit tướng đế hay Bit đế, ch các pháp có tướng riêng bit ca nó.

Visesa-mārga (S) Thng tn đạo .

Visesamitra (S) Thng Hu · Name of a monk. · Mt trong 10 Đại Lun sư chú thích b "Duy thc Tam Thp Lun" ca ngài Thế Thân.

Visesa-padarthah (S) D cú nghĩa · To cho vn hu tt c tánh đặc thù, cá bit.

Vishada (S) Dã dượi · The tiredness and boredom, one of the obstacles on the path to enlightenment. · S mt mi và chán nn, mt trong nhng chướng ngi trên đường gii thoát.

Vishnuism T nu thiên đạo · See Vaishnavism.

Vishvabhu (S) · The third of the eight Buddhas of the past and future.

Visichamati (S) Tăng ý .

Vision of All Meaning Buddha Kiến nht thiết nghĩa Pht · Name of a Buddha or Tathāgata. · Tên mt v Pht hay Như Lai.

Visista (S) Cá bit · Đim đặc bit ca mi pháp.

Visistacaritra (S) Thượng Hnh B tát · Chng Chng Hnh B tát, Thượng Hnh · Name of a Bodhisattva. · Tương truyn vào thế k 13, Thượng Hnh B tát giáng sinh Nht ly tên là Nht Liên B tát, ging kinh Pháp hoa và sáng lp Pháp hoa tông. Tên mt trong vô s B tát đến núi K sà Qut ng h Pht Thích ca din kinh Pháp Hoa.

Visisya (S) Cnh gii .

Vismamsa-samādhi (S) Quán định · Quán Tam ma địa Đon hành thành tu thn túc · Định th tư trong T Thn túc.

Viṣnu (S) T nu thiên · Vi Nu · One of the three divinity in the Hindu trinity: Brahma, Vishnu and Shiva. · Mt trong ba ngôi tri ca n giáo: Phm thiên, T nu thiên và Đại t ti thiên.

Viṣṣana (S) · Consciousness; cognizance; the act of taking note of sense data and ideas as they occur. There is also a type of consciousness that lies outside of the khandhas -- called consciousness without feature (viṣṣanam anidassanam) -- which is not related to the six senses at all. = khandha.

Vissasa (P) Tín cn · Trust between friends.

Viśuddhacakra (S) Tnh luân .

Viśuddhacaritra (S) Tnh Hnh B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát cùng vô s B tát khác đến núi K sà Qut ng h Pht Thích ca din kinh Pháp Hoa.

Viśuddha-citta (S) Tnh tâm .

Viśuddha-mati (S) Thanh Tnh Hu B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Viśuddhi (S) Thanh tnh · Purity .

Viśuddhi-magga (P) Thanh Tnh đạo · Way of Purity · Thanh tnh đạo lun · One of the important commantaries in Pali language, written by Buddhaghosa in the fifth century A.D · Mt trong nhng b chú gii kinh đin quan trng bng tiếng Pali.

Viśvabhadrā Bodhisattva (S) Ph Hin B tát · Samantabhadrā Bodhisattva (S) · See Samantabhadrā.

Viśvabhū-buddha (S) T Xá Phù Pht · Vessabhu-buddha (P) · T Sa Bà Pht · Name of a Buddha or Tathāgata. · Mt v Pht quá kh thuc Trang nghiêm k kiếp.

Viśvāmitra (S) T Sa Mt Đa La · Th Quang Giáp · One of the teacher of Siddhattha. · Mt v thy dy kinh V đà cho thái t Tt đạt đa t lúc 8 tui.

Vitakka (P) Tm · Directed thought · See Vitarka. In meditation, vitakka is the mental factor by which one's attention is applied to the chosen meditation object. Vitakka and its companion factor vicara reach full maturity upon the development of the first level of jhāna.

Vitakkasanthāba suttam (P) Kinh An trú tm · Sutra on The Relaxation of Thoughts · Tăng thượng tâm kinh · Name of a sutra.(MN 20) · Tên mt b kinh.

Vita-mala (S) Ly cu · Xa lìa mi nhơ bn phin não.

Vitanda (S) Hoi nghĩa · Mt trong Thp lc đế ca phái Chánh lý n.

Vitarāga (P) Vitaraga · Mt trong 100 v Độc Giác Pht đã trú trong núi Isigili.

Vitarāga-bhūmi (S) Ly dc địa · Ly Tham Địa, Dit Dâm N Si Địa · Mt trong Tam tha cng Thp địa ghi trong kinh Đại Bát nhã.

Vitarka (P) Tm · Vitakka (P) · See Vitakka · Tìm cu, suy tư v s lý thô tháo.

Vitarkamudrā (S) n giáo hóa .

Vitatha (S) Sai lm · Hư ngy.

Vitatha-vikalpa (S) Hư vng phân bit · S phân bit hư di sai lm không đúng chân tướng s vt.

Vithi-cittas (P) · Cittas arising in a process vithimutta-cittas process freed cittas, cittas which do not arise within a process .

Vitikkāma (S) · Transgression .

Vitthara sutta (P) · Sutra on Strengths in Detail · Name of a sutra.(AN V.2) · Tên mt b kinh.

Vivādaśamana śāstra (S) Hi tránh lun · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vivajjitta (P) Vin ly · See Vivarjana.

Vivarjana (S) Vin ly · Abstainment · Vivajjitta (P), Vivarjita (S) .

Vivarjita (S) Vin ly · See Vivarjana.

Vivarta-kalpa (S) Thành kiếp · Mt trong 4 đại kiếp: thành, tr, hoi, không.

Viveka sutta (P) · Sutra on Seclusion · Name of a sutra. (SN IX.1) · Tên mt b kinh.

Vivesa (S) Sai bit · Tính cht riêng bit ca mi vt.

Vividisha-samnyaśa (S) Buông b · Release .

Vivikta (S) Tch tnh · Secluded · Vivitta (P) .

Viviktadhamma (P) Tch dit tu · See Viviktadharma-matibuddhi.

Viviktadharma (S) Tch dit tu · See Viviktadharma-matibuddhi.

Viviktadharma-matibuddhi (S) Tch dit tu · Viviktadhamma (P) · Tch dit chi pháp.

Vivitta (P) Tch tnh · See .

Vivṛddhi (S) Tu luyn và điu phc căn tánh .

Voice hearer Thanh Văn · A translation of 'sravaka'. The 'sravaka' in Mahayana schemes in one who has heard and adopted the teachings of the Buddhas, but who has not yet understood them for himself. Thus, the sravaka's practices is centered around faith and discipline. Sravaka can also refer generally to those who are not bodhisattvas or buddhas, and so includes arhats, who are traditionally held to have come to a deep understanding of the teachings and achieved nirvana. In this case, it is a more rhetorical usage, being a slight of the Arhat's realization in suggesting that he has not actually understood the Buddha's true teaching.

Voidness Không tánh · See Śūnyatā .

Vomokkhattaya (P) Tâm gii thoát · See Vimokṣatraya.

Votthapana (P) · Determining .

Votthapana-citta (S) · Determining-con-sciousness .

Vow of Sincere Mind and Joyful Faith · One of the names for the Eighteenth Vow.

Vow of Three Minds · Another name for the Eighteenth Vow.

Vow of Universal Salvation · Refers to the Eighteenth Vow.

Vrata (S) Ngày trai tnh · Also called Upavasatha by Brahmins. · Còn gi là ngày B tát ca tín đồ Bà la môn.

Vṛhatphala (S) Qung qu thiên · Name of a realm. · Tên mt cõi gii.

Vṛji (S) Bt k · Vijji (P) · Bt xà · Mt chng tc T đề la (Videha).

Vṛjiputra-bhikṣu (S) B Xà T t kheo · Name of a monk. · Tên mt v sư.

Vṛksa (S) Cây vô ưu · Tt li xoa, A du già th · A tree in Lumbini garden under this tree Siddarttha was born. · Tên mt loi cây trong vườn Lâm t ni nơi Pht đản sanh.

Vulture Peak Linh Thu sơn · The mountain near Rajagriha, capital of Magadha in the time of the Buddha; the present Rajgir.

Vupasama-sukha (S) Tch dit vi lc .

Vupasamāyā (S) An tnh .

Vyādhi (S) Bnh · Trong: sanh (jati), lão (jara), bnh (vyadhi), t (marana).

Vyagghapajja (Dighajanu) sutta (P) · Sutra on Conditions of Welfare (To Dighajanu) · Name of a sutra. (AN VIII.54) · Tên mt b kinh.

Vyaghra (S) H .

Vyajana (S) Pht trn · Valavyajana (S), Vijani (P) .

Vyākaraṇa (S) Th ký · Veyyakarana (P) · Hoà ca la na, Th ký kinh, Ký bit, Thanh minh ký lun · 1- Th ký 2- T gia la lun ca V đà.

Vyākaraṇa śāstra (S) Lun T già la · Name of a work of commentary. · Tên mt b lun kinh.

Vyākaraṇa sūtra (S) Th ký kinh · T già la na · Loi kinh trong đó có đon đại khái như :".v sau ông s thành Pht.", ghi li n chng trước ca Pht đối vi đệ t.

Vyanjana-kāya (S) Văn thân · S nương ta ca Danh và Cú.

Vyāpāda (S) Sân nhuế · Ill-will · Anger · Malevolence. · Gin hn.

Vyāpāda-saṃjā (S) Sân nhuế tưởng .

Vyaśa (S) Qung bác tiên nhân .

Vyasta (S) Nht nht · Ekaika (S), Patikasanam (P) .

Vyata (S) Dit · Tht pháp khiến các pháp b tiêu dit.

Vyavasargarata (S) H x .

Vyavasthāna (S) Kiến lp · Establishment · An lp.

Vyāyāma (S) Tinh tn · Endeavour · Vāyāma (P) · Effort.

Vyuaharāja (S) Trang nghiêm vương Tam mui · Mt trong nhng phép tam mui ca chư B tát và chư Pht. Mi đức Pht hay B tát đều đắc vô lung phép tam mui.

Vyūha (S) Trang nghiêm .

Vyūharadja samādhi (S) Trang nghiêm vương Tam mui .

Vyūharāja-bodhisattva (S) Trang nghiêm vương B tát · Name of a Bodhisattva. · Tên mt v B tát.

Vyupasama (S) Dit .

» Ảnh đẹp
» Liên kết website
Search
» Từ điển Online
Từ cần tra:
Tra theo từ điển:
» Âm lịch