Một điểm khảo cổ ở Afghanistan có thể sớm bị phá hủy dưới danh nghĩa lợi nhuận kinh tế. Điểm khảo cổ này nằm ở Mes Aynak, tại tỉnh Logar, Afghanistan, nơi có những ngôi chùa và di tích khác của đạo Phật, song lại nằm trên một trong những mỏ đồng lớn nhất thế giới.

Một công ty Trung Quốc rất quan tâm tới khai thác mỏ đồng lớn thứ hai thế giới, đã phát hiện ra những ngôi chùa đổ nát khi bắt đầu đào bới tại khu vực này vào năm 2010.

Để tránh tình trạng hủy hoại tượng Phật từng xảy ra ở Bamiyan - bức tượng cao chót vót ở miền trung Afghanistan bị chính quyền thời đó là Taliban gài chất nổ phá hủy hoàn toàn vào năm 2010 vì coi đó là biểu tượng của ngoại giáo, công ty trên đã cho các nhà khảo cổ 3 năm để khai quật.

Các nhà khảo cổ làm việc tại địa điểm này từ tháng 5/2010 cho biết, ba năm là không đủ để gìn giữ hoàn toàn mọi thứ.

Tuy nhiên, hiện những người muốn kinh tế Afghanistan đứng được trên đôi chân mình, đã kêu goi nước này tiếp tục dự án khai thác mỏ đồng trên, với lập luận mỏ đồng có thể đem lại cho nước này 1 nghìn tỷ USD doanh thu.

Giáo sư Brent E Huffman, một trợ lý giáo sư tại trường báo chí Medill ở đại học Northwestern đã làm một bộ phim ở Mes Aynak. Ông cho hay, bất kỳ hy vọng nào đối với việc bảo vệ các di tích cổ khi khai mỏ là rất mờ nhạt.

Cho tới giờ, quần thể chùa chiền đã được khai quật, để lộ ra những hành lang, căn phòng được trang trí bích họa và tràn ngập những bức tượng Phật đứng và nằm bằng đất hoặc đá.

Đến thời điểm này, hơn 150 bức tượng đã được khai quật dù còn nhiều tượng vẫn nằm phía dưới. Những bức tượng lớn rất nặng, khó di chuyển và đội khảo cổ còn thiếu hóa chất cần thiết để giữ cho những bức tượng nhỏ khỏi phân rã khi được lấy ra.

Mes Aynak, cách Kabul 32km về phía nam, nằm ở một tỉnh vốn được coi là tuyến đường trung chuyển cho quân nổi dậy tới từ Pakistan.

Khi công ty của Trung Quốc giành hợp đồng khai thác mỏ đồng tại Afghanistan vào năm 2008, họ không bàn bạc gì với Kabul về những phế tích, mà chỉ bàn về tiền, an ninh và xây dựng một đường sắt vận chuyển đồng khỏi Logar.

Mỏ đồng trên có thể là một cú hích lớn với kinh tế Afghanistan. Theo Bộ khai mỏ Afghanistan, mỏ này có tới 6 triệu tấn đồng, trị giá hàng tỷ đôla. Việc khai thác mỏ và cơ sở hạ tầng vận chuyển có liên quan sẽ tạo ra nhiều việc làm và các hoạt động kinh tế.

Theo Hoài Linh - DailyMail/ VNN

Mining operation threatens Buddhist icons - CNN

A Buddhist statue overlooks a Chinese government-owned mining compound in Logar province, Afghanistan. Mes Aynak, a 2,600-year-old Buddhist site, could be destroyed in December to create a massive copper mine.

Locals from relocated villages near Mes Aynak remove dirt and rocks to expose buried artifacts.

A gold-plated Buddha head found at Mes Aynak. A team of international archaeologists is scrambling to save relics.

Abdul Qadeer Temore, lead Afghan archaeologist, works on one of the large standing Buddha statues.

People work at one of the many archaeological excavation sites at Mes Aynak. In 2009, the mining company gave archaeologists three years to excavate the site.

French specialist Philippe Marquis, director at DAFA, the French archaeology delegation in Afghanistan, talks with the leader of the local workers at Mes Aynak.

A five-foot statue of a Buddhist devotee was recovered from Mes Aynak.