(Suy nghĩ nhân rằm tháng bảy)
“Giá
trị hòa hợp đại chúng trên tinh thần từ bi hỉ xả, là một nhân tố căn
bản, sâu xa đã góp phần làm nên tinh thần đoàn kết, nhân ái và hòa hiếu
của dân tộc. Nhờ đó mà trong lịch sử nhân loại, hiếm có một đất nước
nào chịu đựng triền miên chiến tranh và nhiều biến thiên xã hội, lại là
nơi chung sống hòa hợp của nhiều dân tộc, nhiều tôn giáo như ở nước
ta... Tôi kêu gọi tất cả đồng bào trong nước và đang ở nước ngoài hãy
cùng hướng về Tổ quốc, đồng tâm đoàn kết, góp phần xây dựng đất nước
ta...”.
Sáng 17-7 vừa rồi, tôi được tham gia một buổi
lễ trồng cây thật ấn tượng. Bởi lẽ, lễ trồng cây ấy diễn ra trong khuôn
khổ một hội thảo quốc tế lần đầu tiên ở VN, hội thảo “Phật giáo trong
thời đại mới - cơ hội và thách thức”, do Viện Nghiên cứu Phật học VN tổ
chức.
Hội thảo ấy là một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, vượt ra
khỏi khuôn khổ một hội thảo khoa học thông thường, trong đời sống chính
trị đổi mới và hội nhập của đất nước ta.
Trong buổi lễ ấy, tôi
cũng được cùng chư vị tăng ni và nhiều trí thức trong và ngoài nước
trồng cây bồ đề, có nguồn cội từ Bồ đề đạo tràng của đất Phật.
Sự
hiện diện của hầu hết các vị khách quốc tế làm cho buổi lễ trồng cây
càng thêm ý nghĩa. Chính Hồ Chủ tịch đã tiếp nhận cây bồ đề ấy hồi
chiến tranh, trồng lên ở khuôn viên chùa Trấn Quốc, Hà Nội, cây bồ đề
con nay được rước vào Nam trồng ở khu đất mang tên người anh hùng Lê
Minh Xuân tại TP.HCM, nơi sẽ là Học viện Phật học VN.
Giá trị hòa hợp đại chúng trên tinh thần từ bi hỉ xả là một nhân tố
căn bản, sâu xa đã góp phần làm nên tinh thần đoàn kết, nhân ái và hòa
hiếu của dân tộc.
Nhờ đó mà trong lịch sử nhân loại, hiếm có một đất nước nào chịu
đựng triền miên chiến tranh và nhiều biến thiên xã hội, lại là nơi
chung sống hòa hợp của nhiều dân tộc, nhiều tôn giáo như ở nước ta.
Dân tộc ta nhiều lần bị bắt buộc phải cầm vũ khí để vượt qua nạn
nhà, nạn nước. Tinh thần cứu khổ độ sinh của nhà Phật quyện kết trong ý
chí kiên cường của người VN đã rèn đúc nên bản lĩnh khoan dung của dân
tộc VN để lịch sử trường kỳ của dân tộc ta không phải là lịch sử truyền
kiếp của thù hận, xung đột.
Đó là di sản quý báu do tư tưởng Phật giáo chảy chung dòng với truyền thống dân tộc và đã hòa quyện làm một. |
Mãi
sau 30 năm kể từ khi đất nước thống nhất, cây bồ đề mang tinh thần
“thiệp thế độ sinh” của nhà Phật lại được trồng lên bởi những người
trong chừng mực nào đó có quan điểm, xu hướng khác nhau nhưng biết lắng
nghe và tôn trọng lẫn nhau.
Tôi vô cùng xúc động khi nhận thức
rằng cây bồ đề ấy đã vượt khỏi ý nghĩa của một biểu tượng tôn giáo để
chuyên chở hình ảnh của dân tộc VN từ trong khổ nạn là cuộc chiến tranh
gieo nhiều tang thương, ly loạn trong thế kỷ trước, trở thành một dân
tộc tự do, hạnh phúc.
Tôi được biết hội thảo quốc tế “Phật giáo
trong thời đại mới - cơ hội và thách thức” vừa qua đã khẳng định nhiều
giá trị của đạo Phật trên con đường phụng sự chúng sinh theo phương
châm đạo pháp, dân tộc và nhân loại.
Chưa có điều kiện nghiên
cứu sâu, chỉ bằng trải nghiệm của chính cuộc đời mình, tôi nghĩ ở VN
nhiều giá trị Phật giáo đã chảy trong huyết quản của nhiều người dân
qua hàng ngàn năm.
Nhân đây tôi cũng mong mỏi các vị cao tăng và
phật tử VN mở rộng lòng từ bi hỉ xả, bỏ qua những định kiến trong quá
khứ, chung lòng đoàn kết cùng nhau phụng sự chúng sinh và Tổ quốc.
Chúng
ta nhớ lại: Sau cuộc kháng chiến đánh thắng giặc Minh, giặc xâm lược mà
tội ác của nó “trúc Nam Sơn không ghi hết tội, nước Nam Hải không rửa
sạch mùi”, dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của các vị anh hùng Lê Lợi,
Nguyễn Trãi đã “lấy từ bi diệt hận thù”, cấp lương, cấp thuyền, cấp
ngựa cho những kẻ gây tội ác về nước, mở đường hiếu sinh cho kẻ thù
cũng là mở ra phương trời mới của nền thái bình bền vững. Đó là đối với
giặc xâm lược.
Trong truyền thống văn hóa của dân tộc, cũng còn
một nếp đạo đức: sau mỗi ly loạn, nhân dân lại nguyện cầu siêu độ cho
những sinh linh tử vong dù ở bất cứ chiến tuyến nào. Đầu thế kỷ 19, sau
hơn 200 năm chiến tranh triền miên, hòa bình lập lại, ông Nguyễn Văn
Thành đã thay mặt triều đình viết Văn tế tướng sĩ trận vong; và trong
nhân dân, đại thi hào Nguyễn Du viết Văn chiêu hồn là vừa để giải thoát
những đau thương về tinh thần và tâm linh đè nặng tâm hồn dân tộc, vừa
để hướng dẫn đời sống tâm hồn và đạo lý của những người đang sống.
Đó
cũng là một truyền thống văn hóa cao đẹp của dân tộc ta. Truyền thống
ấy từ lâu đã thể hiện cô đọng trong một sinh hoạt văn hóa tinh thần
thuộc về đời sống tâm linh của người Việt: lễ rằm tháng bảy. Rằm tháng
bảy, đối với người Việt là ngày báo hiếu, theo nghĩa rộng, là ngày để
ghi nhớ và báo bổ công ơn của tổ tiên, cha mẹ và cũng là ngày giải oan,
ngày toàn xá vong nhân, dịp để xua tan thù hận, hỉ xả khoan dung.
"Cầu
cho cha mẹ và người thân khỏe mạnh, công việc của mình ổn định..." -
bạn Diễm Phương và Ngọc Bích (trái) cho biết khi đi lễ tại chùa Vĩnh
Nghiêm, TP.HCM chiều 7-8-2006.
Dân tộc ta 30 năm trước đã trải
qua một cuộc chiến tranh đầy tang thương. Ân Tổ quốc, ân đồng bào, ân
cha mẹ, ân bằng hữu, tứ ân trong tư tưởng Phật giáo luôn hòa hợp với ý
chí của người dân VN buộc phải đứng lên chiến đấu vì sự sống còn của
dân tộc, Tổ quốc. Đất nước nhờ vậy đã hòa bình, cuộc sống đang lần hồi
an cư, lạc nghiệp.
Theo truyền thống văn hóa của dân tộc, Nhà
nước ta đã định ngày 27-7 hằng năm là ngày tưởng nhớ hàng triệu công
dân, hầu hết là những thanh niên ưu tú nhất của dân tộc, xả thân trên
mọi nẻo đường cứu nước, đến nay rất nhiều người trong số họ vẫn còn gửi
lại thi hài nơi đầu rừng, cuối biển. Chúng ta cũng tưởng nhớ hàng triệu
đồng bào, vì tha thiết với Tổ quốc, bằng mọi hình thức ủng hộ cuộc
kháng chiến cứu nước vì bom rơi đạn lạc mà bị thảm sát, nhiều nơi cả
gia đình, làng mạc. Nỗi đau về những mất mát ấy vẫn còn oằn nặng trong
nhiều gia đình.
Nhưng chiến tranh đã đi qua hơn 30 năm. Trong 30
năm ấy, chúng ta cảm thông sâu sắc với nỗi đau mất mát của hàng vạn
đồng bào ruột thịt khác, vì những hoàn cảnh và lý do khác nhau khi rời
bỏ quê hương. Còn nữa, hàng vạn con em của các dân tộc nước ngoài, vốn
không có thù oán gì với dân tộc ta, vì bị ép buộc, xúi bẩy mà trước sau
đã phải nhận lãnh hậu quả trong cuộc chiến bất nghĩa khốc liệt ở VN.
Nhân
rằm tháng bảy năm nay, có dịp suy nghĩ những giá trị tinh thần sâu sắc
của đạo Phật, mà nhiều điều ẩn chứa giá trị sâu xa, cao đẹp của truyền
thống đạo đức, văn hóa dân tộc, tôi kêu gọi các nhà chùa, nhà thờ,
thánh đường, thánh thất... của tất cả các tôn giáo cùng đồng bào trong
nước và đang ở nước ngoài hãy cùng hướng về Tổ quốc và những người đã
khuất, thành tâm cầu nguyện cho mọi sinh linh đã ngã xuống trên quê
hương VN và trên cả những chặng đường tha hương, lưu lạc được siêu
thoát; đồng thời cầu nguyện cho tất cả đồng bào đang sống, không phân
biệt gốc tích, thành phần, quan hệ xã hội..., đồng tâm đoàn kết, hòa
hợp, góp phần xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn và nhân
dân ta ngày thêm tự do, ấm no, hạnh phúc.
Võ Văn Kiệt(Nguồn: Tuổi Trẻ Online)